JE OMHEINING
WOLFWEREND MAKEN ...
... DOE JE ZO!
Wat is het principe van een 'wolfwerende' omheining?
Een wolf-bestendige afsluiting is een afsluiting waar een wolf niet door, niet onder en niet over kan. Wolven proberen namelijk altijd eerst onder de draad door te graven. Wanneer dit niet lukt, kijkt een wolf of hij erdoor kan.
Als laatste probeert de wolf over de draad heen te springen. Dit is uitzonderlijk maar niet onmogelijk.
De praktijk in Vlaanderen en in het buitenland toont aan dat een goed uitgevoerde en onderhouden wolfwerende omheining nagenoeg 100% effectief om wolven buiten te houden.
ā
Bekijk in de video hieronder hoe je elk type omheining wolfwerend kan maken.
ā
Wolf Fencing Team Belgium- Instructievideo meest voorkomende types omheiningen
RICHTLIJNEN
ā
Hieronder vind je de richtlijnen voor het wolf-proof maken van de belangrijkste types omheiningen.
BELANGRIJKE
TECHNIEKEN
Een omheining staat of valt letterlijk met de stevigheid van de hoekpalen. Bekijk hieronder enkele belangrijke basistechnieken voor een stevige en correct uitgevoerde omheining.
ā
-
Hoekpalen (lengtes, diktes, plaatsingstechniek, …)
-
Tussenpalen
-
Stroomaansluitingen bij poorten
WELK TYPE SCHRIKDRAAD HEB IK NODIG?
Wil je weten welk apparaat je nodig hebt en hoeveel voltage er nodig is om jouw omheining wolfwerend te maken? Via onderstaande knop kan je een aantal vragen beantwoorden waarna je onmiddellijk een antwoord krijgt op je vraag.
Kies in elk geval altijd voor een toestel dat een elektrische spanning van 4500 V of hoger kan geven, en kies bij voorkeur voor een (meer betrouwbare) aansluiting op het lichtnet, en dus enkel in een uitzonderlijke situatie voor een toestel dat werk op batterijen.
VERSCHILLENDE TYPES OMHEININGEN.
Ursusdraad of schapendraadā
Een ursusdraad van 80 à 100 cm hoog met mazen van maximum 20x20 cm is ondoordringbaar voor een wolf, maar moet op de volgende manier tegen ondergraven of overklimmen beschermd worden:
-
schrikdraad aan de buitenkant
-
hoogtes: 15-20, 90-100, 120 cm (max. 20 cm tussen bovenkant ursus en schrikdraad, max. 30 cm tussen parallelle schrikdraden boven de 60 cm boven de grond)
-
schrikdraad 15 cm van ursusdraad om inductie van spanning te vermijden
-
-
min. 4500 V
-
min. 1,5 J impulsenergie
Hoge rasters
Afsluitingen van tuindraad, hoge ursusdraad of andere hoge rasters met mazen van maximum 20x20cm zijn ondoordringbaar voor een wolf, maar moeten op de volgende manier tegen ondergraven of overklimmen beschermd worden:
-
schrikdraad op 15-20 cm hoogte (of andere ondergravingsbescherming)
-
tuindraad 60-120 cm hoog:
-
schrikdraad thv bovenkant tuindraad
-
daarboven aanvullen met schrikdraden tot 120 cm hoogte en max 30 cm tussen de schrikdraden
-
-
tuindraad hoger dan 120 cm
-
schrikdraad thv bovenkant tuindraad
-
gebruik een dubbele schrikdraad (plus en min) bovenaan met 15 cm tussenruimte indien het raster uit geplastificeerde (isolerende) tuindraad bestaat
-
schrikdraad op 120 cm hoogte is ook aanbevolen
-
-
schrikdraden steeds aan de buitenkant én op min. 15 cm van de tuindraad aanbrengen
Opgelet!
Bij tuindraden is er soms een betonplaat onderaan aanwezig. Deze verticale barrrière (mits diep genoeg, +40 cm) zal voorkomen dat de wolf onder de draad doorgaat. Hier is dus geen onderste schrikdraad meer nodig. Wel moet de betonplaat aan de tuindraad vastgemaakt worden (minstens elke 80 cm) om te voorkomen dat de wolf zich hier tussen murwt.
Geëlektrificeerde netten
Mobiele rasters van geëlektrificeerde netten (ook flexinetten, flexnetten, schrikdraadnetten genoemd) met maximaal 20 cm tussen de horizontale schrikdraden zijn ondoordringbaar voor een wolf. Een wolf zal er (bij goede aansluiting tegen de grond en goede uitvoering) ook niet onderdoor kruipen of graven, maar de gewoonlijk gebruikte uitvoering van 90 cm hoog biedt geen voldoende zekerheid om overspringen te voorkomen. Op de volgende manier zijn ze wel wolfproof:
-
ofwel een uitvoering van 120 cm hoog
-
ofwel 90 cm hoog aangevuld met een schriklint op 120 cm hoogte
-
ofwel 105 cm hoog aangevuld met een schriklint op 120 cm hoogte
-
strak gespannen
-
max 3 cm tussen bodem en onderste draad
-
min. 4500 V op de schrikdraden
-
min. 1,5 J impulsenergie
Aanbevolen: kies een uitvoering waarbij de onderste draad als (bijkomende) aarding kan gebruikt worden
Schrikdraadomheiningen
Een goed uitgevoerde en goed onderhouden schrikdraadomheining die voldoet aan onderstaande criteria beschermt nagenoeg 100% tegen indringen van wolven.
-
schrikdraadhoogtes:
-
onderste overal 15-20 cm van grond
-
onder de 60 cm max 20 cm ruimte tussen de schrikdraden
-
boven de 60 cm max 30 cm tussenruimte
-
bovenste schrikdraad min. 120 cm van grond
-
dit leidt tot een omheining van 5 of 6 schrikdraden volgens de hoogtes aangegeven op de figuur hiernaast
-
-
min. 4500 V
-
min. 1,5 J impulsenergie
Correcte uitvoering schrikdraadomheining: zie de algemene principes schrikdraad omheining
Prikkeldraadomheining (runderen)
Prikkeldraadomheiningen bieden geen bescherming tegen wolven. Op prikkeldraad mag wettelijk ook geen stroom gezet worden. Deze omheiningen worden best vervangen door of aangevuld met volledig elektrische omheiningen met 5 à 6 schrikdraden (zie de uitleg over schrikdraadomheiningen).
Houten omheining (paarden)
-
aan buitenkant aanvullen met schrikdraden
-
onderste draad 15-20 cm boven grond
-
maximaal 20 cm tussen twee schrikdraden of tussen schrikdraad en houten balk
-
schrikdraad thv bovenkant omheining (om overklimmen te voorkomen)
-
-
spanning van min. 4500 V op de geleiders
-
schrikdraadapparaat met min. 1,5 J impulsenergie
Opmerking: om te vermijden dat paarden (bv bij het rollen) met hun hoeven verstrikt raken in de draden kan best gekozen worden voor een draad die zeer strak opgespannen is en/of gemakkelijk breekt.
Schriklintomheining (paarden)
-
bestaat normaal (volgens Duitse norm) uit drie schrikdraden of schriklinten aangepast aan de grootte van het paard (hoogste draad 0,8 x schofthoogte)
-
om wolfproof te maken aan te vullen met voor paarden geschikte (goed zichtbare en zachte) schrikdraden of schriklinten volgens onderstaande hoogtes:
-
onderste geleider overal 15-20 cm van grond
-
onder de 60 cm max 20 cm tussenruimte
-
boven de 60 cm max 30 cm tussenruimte
-
bovenste draad min. 120 cm van grond
-
-
spanning van min. 4500 V op de geleiders
-
schrikdraadapparaat met min. 1,5 J impulsenergie
ā
Opmerking: schriklinten hangen snel door en zijn af te raden voor de onderste geleiders. Een duurzame afsluiting met EquiWire (Gallagher) of LongLifeCable (Koltec) is aangewezen. Deze gaan 20-30 jaar mee.
-
Voorbeeld: https://youtu.be/O_JsaJsHWOk
-
Meer info: https://www.pferdundwolf.org/
Tip: in geval van bovenste schrikdraad op 140 cm: hoekpalen robinia 18-20 cm dik, 270 cm lang (150 cm boven, 120 cm onder grond)
alternatieve ondergravingsbescherming.
Met schrikdraad uitgebouwde omheiningen zijn meest effectief om wolven uit een weiland te houden, maar indien het door omstandigheden echt niet mogelijk is, dan zijn een aantal alternatieven met fysieke barrière mogelijk.
Normen gehanteerd door het Wolf Fencing Team Belgium:
-
een fysieke barrière tot 40 cm diep
-
bv. draad ingraven (vooral geschikt bij aanleg nieuwe omheining)
-
betonnen plaat (maar goed verbonden met het raster zodat wolf er niet tussen kan glippen)
-
-
de draad aan de buitenkant van de omheining plat over de grond 100 cm laten doorlopen en goed verankeren in de grond (wolf graaft aan de basis van het raster)
Voor bijzondere omstandigheden (bv raster op perceelsgrens en veel wortels in de bodem) ontwikkelde het Wolf Fencing Team Belgium een technische oplossing met voorgeplooide betonijzers om ondergraving te voorkomen.
-
u-vormig voorgeplooide betonijzers van 8mm diameter, benen van 80 cm lang en een dwarsstuk van 38 cm
-
deze worden telkens ā overlappend in de grond gehamerd
-
bij elk ijzer wordt één been door de draad gestoken, zodat de draad vast tegen de grond verankerd wordt
-
Waar de betonijzers overlappen, kan je de ijzers aan elkaar en de omheiningsdraad vastknopen met stevige ijzerdraad
ā
Zo ontstaat een ondergrondse barrière van verticale spijlen met maximum 13 cm tussenruimte. Een bijkomend voordeel is dat het geen onderhoud vergt.
AANDACHTSPUNTEN.
Correct uitgevoerde elektrische omheining
Vermijd zwakke
schakels
-
Correct gedimensioneerd schrikdraadapparaat (voldoende ladingsenergie) voor de grootte en het type omheining. bereken hier de juiste sterkte van je schrikdraadapparaat.
-
Geschikt materiaal gebruikt: geen koper maar een (dubbel) geïsoleerde grondkabel (voor bypass poort, verbinding stroomapparaat, …)
-
Aantal aardingspennen is aangepast aan de kracht van het schrikdraadapparaat (min. 3 staven van 2 meter, in serie geschakeld met grondkabel en met 1,5 m tussenruimte)-> doe een aardingstest!
-
Stroomdraden elke 350 meter verbonden met een verticale verbinding (gebruik hiervoor verbinders, niet knopen)
-
Schrikdraden worden vrijgehouden van begroeiing
-
Dagelijkse controle met voltmeter (altijd min. 4500 V op de omheining)
Een ketting is maar zo sterk als zijn zwakste schakel. Een wolf gaat rond de ganse omheining om zwakke plekken te zoeken.
-
De omheining moet rondomrond wolfproof zijn
-
Poorten moeten ook wolfproof gemaakt worden
-
Opstapjes aan de buitenkant van de omheining (takkenhopen, composthopen, zitbanken, talud, …) moeten verwijderd worden of de omheining moet daar verhoogd worden met de hoogte van het opstapje
-
Waar de omheining over een waterloop gaat is speciale aandacht vereist (wolfproof rooster in het water, schrikdraden tot het wateroppervlak met kortsluitingszekering per draad)
-
Oneffenheden in het terrein moeten op voorhand genivelleerd worden of extra tussenpalen moeten garanderen dat de schrikdraden overal de correcte hoogte boven de grond behouden
-
Het raster (ursus, tuindraad, flexinet, …) moet van onder tot boven en over de gehele lengte strak gespannen staan
-
Indien schade: meteen herstellen!
ā
Bij droge grond (droogteperiode) moet extra aandacht naar de aarding gaan. Droge grond is minder stroomvoerend, de aarding werkt minder goed, wat resulteert in een (te) lage spanning op de omheining. Indien nodig aardingsstaven bijplaatsen, aarding bevochtigen of met netten met aardingsdraad werken.
OVER POORTEN EN PALEN ...
POORTEN
-
Geleid de stroom nooit via de poort zelf naar het vervolg van het raster. De stroom moet altijd via de grond verder geleid worden naar de andere kant van de poort. Gebruik daarvoor de voor hoogspanning geschikte dubbel geïsoleerde grondkabel (geen koperdraad!).
-
Maak een verbinding tussen de stroomdraad en het poortanker waar de poortgreep inhaakt. Zo staat er enkel stroom op de poortdraden als ze ingehaakt zijn. Zo verlies je geen stroom als ze open gehaakt zijn en deels op de grond liggen.
PALEN
Hoek- en trekpalenāā
-
Moeten minimum voor 40% van hun lengte in de grond zitten (en minimaal 90 centimeter). Voeg schoorpalen of dwarsbalkjes toe om de stevigheid te garanderen. Als ze machinaal ingehamerd worden, zijn schoorpalen meestal niet nodig.
-
Gebruik hoekpalen van minimaal 14 cm dikte! Voor hoekpalen met draden tot 120 cm hoog, bv. robinia van 14 tot 16 cm dik.
-
Alternatief voor schoorpaal: haaks op de trekrichting word een dwarshout ca. 10 cm diameter onder het grondoppervlak ingegraven.(zie figuur en foto)
-
Beneden in het gat tegenover de trekrichting wordt eventueel een stuk hout of tegel gelegd als contra stut.
Tussenpalen
Tussenpalen dienen enkel om de draden op de juiste hoogte te houden ten opzichte van de grond en hoeven dus niet zo stevig te zijn als hoekpalen. Tussenpalen worden 30% van hun lengte in de grond gezet. Tussenafstanden kunnen tot 7 meter zijn, zo lang de onderste draad overal 15 à 20 cm boven de grond blijft. Anders worden er extra palen tussen geplaatst.
ā
Bekijk hier ook de technieken om een wolfwerende omheining te plaatsen.
© Patura
VAAK VOORKOMENDE FOUTEN.
1/
Een te licht schrikdraadapparaat
Om te weten welk schrikdraadapparaat geschikt is voor een bepaald raster, moeten we weten hoeveel energie het kan leveren. Dat wordt gemeten in joule (J) en dus niet in volt!
Elk toestel kan een elektrische spanning van 4500 V of hoger geven, maar niet voor elk type of lengte raster. Daarvoor moeten we weten hoeveel energie en dus joule het kan leveren.
De hoeveel energie (J) dat het toestel moet kunnen leveren hangt af van hoeveel weerstand en hoeveel energieverlies er optreed. Dit is op zijn beurt afhankelijk van de volgende factoren:
-
lengte omheining: hoe langer de omheining, hoe meer energie er nodig is
-
geleiding van de draad (ohm/m): hoe beter de geleiding van het draadmateriaal, hoe minder energie er nodig is; hoe langer de draad, hoe meer weerstand en hoe zwaarder het apparaat zal moeten zijn (meer joules)
-
aantal draden: hoe meer draden, hoe meer energie er nodig is
-
diersoort: de hardheid van de schok (spanning) moet voor paarden veel minder zijn (gevoelige huid) dan voor schapen (veel wol)
-
gebruikte stroombron (lichtnet of accu): lichtnet geniet altijd de voorkeur
-
begroeiing: levende planten die tot tegen de stroom voerende draad groeien, zorgen voor verlies van energie; het apparaat zal meer energie moeten leveren om een voldoende hoge spanning te behouden
Het aantal joule die je nodig hebt op je schrikdraadapparaat kan via onze berekeningstool worden berekend.
In deze berekening werd nog geen rekening gehouden met eventuele begroeiing (die voor een serieuze daling in de spanning kan zorgen). Doe daarom het verkregen aantal joule maal drie. Kies vervolgens een schrikdraadapparaat met een gelijke of hogere ladingsenergie (J).
2/
Gebruik van koperdraad als verbinding tussen schrikdraden
We zien in de praktijk vaak het gebruik van materialen uit binnenhuistoepassingen (draden en aardingspennen) voor schrikdraadinstallaties. Zo wordt vaak een stukje koperdraad gebruikt als verbinding tussen de schrikdraden, om van apparaat naar aarding te gaan, om van apparaat naar schrikdraden te gaan, etc. Dit is nefast voor de efficiëntie van de omheining.
Door de elektrische stroom zal er roestvorming optreden t.h.v. het contact met andere materialen. De roest isoleert en zorgt dus voor een slechte verbinding.
3/
Koperen aardingsdraad (met groengele coating) als ondergrondse verbinding
Wordt een koperen aardingsdraad met groengele isolatie coating gebruikt als ondergrondse verbinding tussen twee delen van de omheining (bv bij een poort), dan zal er enorm veel stroomverlies optreden omdat de groengele coating niet voldoende isoleert voor hoogspanning (8.000 v in plaats van 230 v).
Als ondergrondse verbindingsdraad moet dubbel geïsoleerde grondkabel gebruikt worden, die extra geïsoleerd is voor gebruik bij hoogspanning.
4/
Roeste ijzeren staaf als aardingspen
Roest vormt een isolerende laag. De aardingspen uit ijzer zal daardoor de elektrische stroom niet goed kunnen opvangen, wat een goede werking van de aarding tegen gaat.
Gebruik inox of galvanisé aardingsstaven. Dit zijn specifieke pennen voor schrikdraadgebruik en niet voor huishoudelijke elektriciteit.
5/
Te lage spanning op de schrikdraden door verlies
Een te lage spanning op de omheining (minder dan 4500 volt) kan veel oorzaken hebben. Controleer alle mogelijkheden tot je de oorzaak gevonden hebt.
Te weinig aarding. Doe een aardingstest en sla aardingspennen bij indien nodig.
Teveel met begroeiing die de stroomdraden raakt (een apparaat kan wat begroeiing aan, maar natuurlijk geen ganse struik). Maai de begroeiing regelmatig weg van de schrikdraden.
Schrikdraad te dicht (minder dan 10cm) bij raster (type schapendraad, tuindraad, ...): de afstand moet meer dan 10 cm zijn om stroomoverdracht door inductie (en dus verlies naar de grond) te vermijden.
Andere kortsluiting: een kapotte isolator, een gebroken geleider die op de grond ligt, …
Slecht werkend apparaat: koppel de omheining (positieve pool) af en test met een voltmeter de uitgaande spanning bij het apparaat. Indien deze lager is dan 4500 volt is het apparaat onvoldoende sterk of kapot.
Fout: gebruik van koper als verbindingsdraad
Correct: onderste schrikdraad tussen de 15 en 20 cm van de grond
Fout: geen onderhoud van begroeiing
Correct: meer dan 10 cm tussen schrikdraad en raster
Correct: plooien van isolatoren naar gewenste hoogte (hier 120 cm)